Datum: 07-10-2024
Met de stedenbouwvisie krijgt Utrecht een aantal nieuwe spelregels voor stedelijke ontwikkeling. Dit is belangrijk, want de groeiende stad heeft kaders nodig die zorgen voor ruimtelijk kwaliteit en leefbaarheid voor iedereen die er woont en werkt. Op 4 oktober 2024 werd de concept stedenbouwvisie gepresenteerd en AORTA ging met wethouder Eelco Eerenberg op pad om te kijken naar enkele geslaagde voorbeelden van ruimtelijk ontwerp.
De gemeente kiest er in de RSU2040 voor om de groei zoveel mogelijk in de bestaande stad (verdichting/ inbreiding) op te lossen. Dit heeft gevolgen voor het huidige weefsel van de stad. Hoe zorg je voor een omgeving waar huidige en nieuwe inwoners prettig kunt wonen, werken en ontspannen? In de stedenbouwvisie legt de gemeente de richtlijnen vast voor de inrichting van straten en buurten, voorzieningen en goede architectuur. Hiermee hebben ontwerpers, stedenbouwkundigen, ontwikkelaars en bewoners straks een leidraad in handen bij het maken van nieuwe plannen.
Participatie
Aan de ontwikkeling van de stedenbouwvisie is een uitgebreid participatietraject voorafgegaan waarbij bewoners hun ideeën en wensen hebben geuit. Uit deze toekomstgesprekken zijn vier Utrechtse waarden voortgekomen die volgens bewoners centraal moeten staan bij de groei van de stad: mens voorop, diversiteit, ruimte voor ontmoeting en groene omgeving. In november vorig jaar organiseerde AORTA een Verdiepend gesprek voor professionals. Met elkaar hebben we verkend hoe de Utrechtse waarden naar ontwerpprincipes vertaald kunnen worden. Voorop stond dat verdichting geen afbreuk doet aan de bestaande stad, maar juist zorgt voor versterking van het stedelijk weefsel en de identiteit van wijken.
Fietstour
Om te toetsen hoe recente ruimtelijke ontwikkeling heeft uitgepakt en of we dat met de visie in de hand anders zouden doen, bezochten we met wethouder Ruimtelijke Ordening Eelco Eerenberg en stedenbouwkundige Sanneke van Wijk aan aantal locaties in Utrecht. Tijdens de tour zagen we hoeveel facetten er zijn die medebepalend zijn voor de leefkwaliteit: van veiligheid, geluid(soverlast), groen, hoogte, verduurzaming tot sociale cohesie en diversiteit en veel meer.
Binnenstad
In de binnenstad stonden we stil bij het pand van Broekman Mode: een sloop, nieuwbouw en renovatieproject aan de Lange Elisabethstaat. Het is volgens de stedenbouwer een goed voorbeeld van kleinschalige binnenstedelijke verdichting. Er is boven en achter de winkel extra woonvolume toegevoegd en de kwaliteit van de omgeving is nadrukkelijk meegenomen in het ontwerp. De gevel van het bestaande pand is behouden en in de nieuwbouw is een levendige, open plint gemaakt die moet zorgen voor een prettiger straatbeeld en meer sociale veiligheid.
Het pand van Broekman (foto: AORTA)
Zijdebalen
Deze wijk langs de Vecht is in 2019 opgeleverd. Wederom een geslaagd voorbeeld van verdichting, maar hier kunnen andere ontwerpkeuzes gemaakt worden met de stedenbouwvisie in de hand. Zo is er langs de hoogbouw soms sprake van windvorming, wat op straatniveau kan zorgen voor hinder. Verder is er in de groene binnentuin in het complex sprake van een vrij sterke akoestiek, wat voor geluidsoverlast kan zorgen. Beide zaken die je met ontwerp kunt ondervangen.
Zijdebalen (foto: AORTA)
De Omloop
Dit voorbeeld laat zien dat sociale woningbouw kwaliteit kan toevoegen voor bewoners en omgeving. Het is een groot blok aan de laan van Chartroise dat dankzij kenmerkende architectuur en een naar de straat gericht ontwerp geen bastion is geworden, maar echt deel wordt van de omgeving. De voortuinen en balkons aan de voorzijde dragen ook bij de verbinding met de straat en buren onderling.
De Omloop (foto: AORTA)
Wisselspoor
De succesvolle integratie van nieuwbouw in de bestaande wijk zien we ook in Wisselspoor, tussen spoor en Daalse Dijk. Er is een zeer zachte overgang gecreëerd tussen bestaande en nieuwbouw en de hele buurt profiteert van de nieuw gecreëerde open groene ruimte. De menselijke maat komt tot uitdrukking in de kleine korrel en uitgesproken architectuur.
Oud en nieuw in Wisselspoor (foto: AORTA)
Kans voor de stad
Wethouder Eerenberg ziet de nieuwe stedenbouwvisie als een kans voor Utrecht: “We gaan heel veel woningen aan Utrecht toevoegen, en die komen grotendeels op plekken waar nu al mensen wonen. Ik zie dit als een kans om bestaande buurten te verbeteren. Het gaat daarbij niet direct als harde zaken als vierkante meters, percentages en aantallen maar om plekken creëren weer je graag wil zijn, waar het groen is, waar je met plezier kan wonen en onderdeel bent van je wijk. Met de stedenbouwvisie kunnen we verdichten meer in harmonie doen zodat bestaande en nieuwe bewoners ervan profiteren”
Reageren op de concept-stedenbouwvisie
De concept-stedenbouwvisie is nu klaar, maar is nog niet definitief. Bewoners kunnen reageren en een zienswijze indienen vanaf 4 oktober tot en met 17 november 2024.