Kansen voor de naoorlogse wijk

In een serie lectures over de toekomst van onze leefomgeving ontrafelen we de uitdagingen voor de stad van morgen. Welke kansen zijn er voor de naoorlogse wijken bij de komende vernieuwing, verdichting, energietransitie en klimaatadaptatie?

De aantrekkingskracht van stad zet onverminderd door. Utrecht verwacht in de aankomende 15 jaar naar 400.000 inwoners te groeien. We wonen en werken straks met ruim 50.000 meer mensen in dezelfde ruimte. Tegelijkertijd staat de leefomgeving voor andere grote uitdagingen. Ons klimaat verandert. We krijgen te maken met extreem hete dagen, piekbuien en lange periodes van droogte. Onze infrastructuur van waterwegen, riolering en stadsnatuur is daarop niet ingericht. De stad wil in korte tijd energieneutraal zijn, haar CO2 uitstoot minimaliseren en met duurzame bronnen onze huizen en gebouwen verwarmen en van elektriciteit voorzien. De afvalstromen moeten drastisch omlaag om onze footprint op de aardbol te verkleinen. En hoe zorgen we in deze opgaven dat ook iedereen in de stad mee komt?

#5 Kansen voor de naoorlogse wijken

De groei van de stad richt zich nu vooral op de ontwikkeling van Merwedekanaalzone, Stationsgebied en Leidsche Rijn. Profiteren de kwetsbare wijken wel genoeg mee van het succes van de stad? In deze lecture gaat onze aandacht uit naar de ruimtelijke ontwikkeling van wijken als Kanaleneiland en Overvecht. Hoe gaan we om met de oorspronkelijke ontwerpprincipes, erfgoed en architectuur bij de nodige aanpassingen voor renovatie, energietransitie en de klimaatadaptatie? Bieden de wijken ruimte voor het versnellen van de woningopgave, door verdichten en differentiëren? En hoe kan de vernieuwings- en verdichtingsslag bijdragen aan de kwaliteit, vitaliteit en cohesie van de wijk en zijn bewoners?

Drie korte presentaties nemen ons mee naar de mogelijkheden, en we gaan met elkaar in gesprek hoe we deze opgave samen kunnen oppakken. Vanavond spreken onder meer:

Kanaleneiland, Utrecht

Paul Achterberg van bureau Quadrat heeft in 2018 een ruimtelijke analyse van Kanaleneiland in opdracht van AORTA en een cultuurhistorische verkenning en waardering van Schiebroek in opdracht van de gemeente Rotterdam opgesteld. Hij stelt: “Licht, lucht en ruimte zijn bijna een cliché als we over de stadswijken uit de 50-60er jaren spreken. In de zich verdichtende stad zullen deze begrippen evenwel meer dan ooit ingezet moeten worden als dé identiteit van die wijken. Inzet van kennis over de samenhang tussen verkavelingstypologie, architectuur en groenstructuur op ieder schaalniveau is onmisbaar als we het eigen karakter van die stadsdelen een toekomst willen geven. Die kennis geeft niet alleen een basis aan de klimaatopgave en verdichtingswijze maar ook aan zaken als gewenste speel- en ontmoetingsplekken.”

Flat met Toekomst, Camera Obscuradreef, Utrecht

Lars Zwart van architectenbureau Op ten Noort Blijdenstein (ONB) spreekt over renovatie met aandacht voor erfgoed bij de Welkom-flats in Kanaleneiland en de Flat met Toekomst in Overvecht. ONB is voor Mitros betrokken bij de renovatie van de KEM flats in Kanaleneiland, beter bekend als de ‘Welkom’-flats – vernoemd naar het woord ‘welkom’ dat in vele talen boven de entrees staat. De Flat met Toekomst in Overvecht is een Nul-op-de-Meter renovatie voor de naoorlogse Intervam flats van Mitros. Inmiddels is de bouw van een pilot van 8 portiekwoningen afgerond naar ontwerp van Nieuw Utrechts Peil, het samenwerkingsverband tussen bouwer VIOS, adviseur Nieman en ONB. Na een jaar monitoring volgt de rest van het gebouw en zal het concept genaamd Keep it Simple verder worden uitgerold.

Ivoordreef, plan IMOSS

Stedenbouwkundige Joram van Otterloo van het bureau IMOSS is gevraagd een ontwerp te maken voor de sloop en nieuwbouw van de 10-hoog flat van woningcorporatie Bo-ex aan de Ivoordreef en de Einsteindreef in Utrecht Overvecht. Op deze plek wordt in samenwerking met Amvest en ERA Contour een nieuw soort stedelijkheid vormgegeven, waar naast wonen ook plek moet zijn voor een kerk, sport en spel, naar de Utrechtse doelstellingen van Gezond Stedelijk Leven. Dit plan moet als voorbeeld dienen voor andere ontwikkelingen binnen Utrecht-Overvecht. Joram toont op welke wijze nieuwe ontwikkeling is in te passen in een CIAM-stempelwijk, waarbij de rigide structureren en sterke scheiding van functies (en gebouw en maaiveld) wordt losgelaten. Uitgangspunten hierbij zijn: de nieuwe menselijke maat, voor elk schaalniveau een plek, gebouw=omgeving, thuisvoelen en klimaatadaptieve ontwikkeling.

De lecture wordt gemodereerd door Danielle Arets, associate lector journalistiek en innovatie Fontys Hogeschool en Design Academy Eindhoven. Na iedere presentatie gaan we in gesprek met genodigden, alsmede bouwers, ontwikkelaars, politiek, ontwerpers en iedere geïnteresseerde over de specifieke en generieke oplossingen, schaalbaarheid en de slimme knoppen om de opgave te versnellen.